Etxerat.- Iñaki Saez eta Asier Heriz soraluzetarrak errepidean kotxe-istripu batean hil zirenetik 20 urte bete dira. Une egokia da inposizio anker honen ondorioak gogoratzeko.

Haien heriotzak, sakabanaketaren beste 14 biktimena bezala, saihestu ahal izan ziren, giza eskubideak mendekuaren eta zigor erantsiaren gainetik nagusitu izan balira. Espetxe politikak urte luzeetan zehar, zuzenean eta zeharka eragin dituen hildakoei aitortza ofiziala emateko unea iritsi da: azken 6 hamarkadetan 35 euskal preso politiko eta horien 16 senide eta/edo lagun hil dira. Haiek ere memoriaren mapan izan beharko lukete lekua.

Guztiontzako memoria. Eta horrekin batera, guztion giza eskubideak errespetatzea. Hala adierazi du jendaurrean Sarek. Ezin dira batzuen giza eskubideak defendatu eta beste batzuenak gutxietsi. Testuinguru horretan egin ziren joan den asteburuan mobilizazioak, gure 60 senideri aplikatutako 7/2003 legea desaktibatzea eskatzeko, “Biziarteko zigorrik ez. Giza eskubideak, bizikidetza eta ebazpena” lelopean.

Presoen giza eskubideen defentsa desitxuratu eta kriminalizatzeko saiakeren aurrean, berriz ere lanean jarraituko dugula azpimarratu nahi dugu eta horretarako mobilizazio sozialak duen garrantzia azpimarratu nahi dugu, euskal presoei legeria arrunta aplika diezaieten eta egiten ari diren ibilbide juridiko-penitenziarioari oztoporik ez jartzeko. Haien eskubideak errespetatzea da eskatzen duguna. Ez ezkutuko biziarteko zigorrari, ez espetxean edukitzeari haietako askok zigorraren hiru laurdenak beteta dituztenean. Eskubidea dute eta preso askok baimen arruntak lortzeko, hirugarren gradura eta gaitzespenetara iristeko eta aske uzteko baldintzak betetzen dituzte.

Azpimarratu nahi dugu 198 presotatik 113 preso daudela oraindik EHko periferiako espetxeetan (eta 21 Estatu Frantsesean), hauek euskal espetxeetara hurbildu beharko dituzte lehenbailehen.

Era berean, aske utzi beharko dituzten gaixotasun larria duten 19 presoak eta 65 urtetik gorakoak, oraindik oso testuinguru zailean daudenak, pandemiari lotutako komunikaziomurrizketak eta -etendurak direla eta. Eskubide-urratzeak berriro ere presoen eta haien familien artean nagusitzen dira. Talde zaurgarrietan dauden presoak ez dituzte askatu. Hori gutxi balitz, urte eta erdi geroago, presoek oraindik ere ezin dute familiaharremanik izan; izan ere, El Duesoko euskal presoek esan duten bezala, espetxe zuzendariek alarma-egoerari dagozkion protokoloak mantentzen dituzte oraindik, gaur egun inolako zentzurik ez duen psikosi-giroan. Espetxe-politikan irizpide humanitarioak aplikatzeko garaia da.